پروفسور حسابی ، مرد علم و تلاش

معرفی پروفسور حسابی

سید محمود حسابی (زاده: ۳ اسفند ۱۲۸۱ – درگذشت: ۱۲ شهریور ۱۳۷۱)

با نام اصلی محمود خان میرزا حسابی معروف به پروفسور حسابی فیزیکدان، سناتور، وزیر آموزش و پرورش و بنیانگذار فیزیک دانشگاهی در ایران بود.

در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت با تنگدستی و مرارتهای دوری از میهن، در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز کرد.

در همان زمان تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی را نزد مادرش فرا می‌گرفت.

او قرآن و دیوان حافظ را از حفظ می‌دانست.

او همچنین بر کتب بوستان، گلستان سعدی ، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام فراهانی اشراف کامل داشت.

حسابی با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بود. او در نواختن ویولن و پیانو مهارت داشت.

وی در چند رشته ورزشی نیز موفقیت‌هایی کسب کرد، از جمله کسب مدرک نجات غریق در رشته شنا در دوران نوجوانی در بیروت.

شروع تحصیلات متوسطه او مصادف با آغاز جنگ جهانی اول و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود.

از این رو به مدت دو سال در منزل به تحصیل پرداخت.

پس از آن در کالج آمریکایی بیروت و سپس در کالج پروتستان لبنان از سال ۱۲۹۸ تا ۱۲۹۶ش به تحصیلات خود ادامه داد.

در تمام این دوران پیوسته رتبه نخست را در میان هم شاگردی های خارجی خود کسب می کردند و هوش و ذکاوت ایشان تحسین همگان را بر می انگیخت.

تحصیلات دانشگاهی پروفسور حسابی

? در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات، و در سن نوزده سالگی لیسانس بیولوژی را اخذ نمود.

پس از آن در رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فرانسوی مهندسی در بیروت فارغ‌ التحصیل شد.

در آن دوران با اشتغال در نقشه کشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده کمک می‌ کرد.

?شرکت راهسازی فرانسوی که محمود حسابی در آن مشغول به کار بودند،

به پاس قدردانی از زحماتشان، ایشان را برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه اعزام کرد

و بدین ترتیب در سال ۱۹۲۴م به مدرسه عالی برق پاریس وارد و در سال ۱۹۲۵ م فارغ التحصیل شدند.

?همزمان با تحصیل در رشته معدن، در راه آهن برقی فرانسه مشغول به کار گردیدند

و پس از پایان تحصیل در این رشته کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ایالت “سار” آغاز کردند.

سپس به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق، در دانشگاه سوربن، در رشته فیزیک پرداختند

و در سال ۱۹۲۷ م در سن بیست و پنج سالگی دانشنامه دکترای فیزیک خود را، با ارائه رساله ای تحت عنوان “حساسیت سلول های فتوالکتریک”، با درجه عالی دریافت کردند.

?برخی مدعی‌اند محمود حسابی تنها شاگرد ایرانی آلبرت اینشتین بوده‌ است

در حالی که رضا منصوری معتقد است حسابی آلبرت آینشتین را تنها یکبار در دیداری عمومی ملاقات کرده‌ است.

?او همچنین در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره شناسی به تحصیلات دانشگاهی پرداخت.

بازگشت به ایران

? تحصیلات رسمی دکتر حسابی در سال ۱۳۰۶ با اخذ درجه ی دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن فرانسه خاتمه یافت.

?او در مدت تحصیل خود زبان های عربی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی را آموخته بود

به طوری که می توانست از نوشته های علمی و فنی آنها به خوبی استفاده کند.

?در ضمن تحصیل رسمی در چند رشته ورزشی از جمله شنا موفقیت هایی کسب کرد.

پروفسور حسابی به دلیل عشق به میهن و با وجود امکان ادامه تحقیقات در خارج از کشور در سال ۱۳۰۶به ایران بازگشت

و با ایمان و تعهد، به خدمتی خستگی ناپذیر پرداخت تا جوانان ایرانی را با علوم نوین آشنا سازد،

ایشان بعد از بازگشت در وزارت فواید عامه (وزارت راه و ترابری) به عنوان مهندس راهسازی استخدام شدند.

? پایه گذاری علوم نوین و تاسیس دارالمعلمین و دانشسرای عالی، دانشکده های فنی و علوم دانشگاه تهران،

نگارش ده ها کتاب و جزوه و راه اندازی و پایه گذاری فیزیک و مهندسی نوین،

ایشان را به نام پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران در کشور معروف کرد.

لیسانس ادبیات از دانشگاه آمریکایی بیروت (۱۲۹۹ ه.شه.ش)

?لیسانس ریاضیات، ستاره شناسی و زیست شناسی از دانشگاه آمریکایی بیروت (۱۳۰۳ ه.ش)

?لیسانس مهندسی برق از دانشکده برق پاریس (۱۳۰۴ ه.ش)

?لیسانس مهندسی معدن از مدرسه عالی معدن پاریس (۱۳۰۵ ه.ش)

?دکتری فیزیک از دانشگاه سوربن فرانسه (۱۳۰۵ ه.ش)

?پیشه : فیزیکدان، سناتور، وزیر آموزش و پرورش

? نقشهای برجسته:

?طرح تأسیس دانشگاه تهران

?تعیین ساعت ایران

?پایه گذاری مرکز تحقیقات اتمی دانشگاه تهران

?راه اندازی راکتور اتمی دانشگاه تهران و ایجاد سازمان انرژی اتمی ایران

?ساخت اولین آزمایشگاه علوم پایه در ایران

?ساخت اولین رادیو در ایران

?ساخت اولین آنتن فرستنده در ایران

?ساخت اولین رصدخانه نوین در ایران

?ساخت اولین لیزر در ایران

?ساخت اولین مرکز زلزله شناسی در ایران

?ساخت اولین ایستگاه هواشناسی در ایران

اخلاق و روحیات پروفسور حسابی

? استاد مردی خوش رو، فروتن و با وقار بودند. کم سخن می گفتند و بسیار می اندیشیدند.

قناعت و صرفه جویی از خصوصیات اخلاق ایشان بود و هرچه در اختیارشان قرار می گرفت به عنوان نعمتی الهی در نظر می گرفتند.

و از آن کمال استفاده را می بردند.

? هیچ گاه از تحصیل علم غافل نشدند و در طول سی وهشت سال پایانی عمر، شبی یک ساعت به فراگیری زبان آلمانی می پرداختند.

مطالعه و تحقیق بر روی مطالب گوناگون، محاسبات تئوری بی نهایت بودن ذرات،

گوش دادن به اخبار داخلی و رادیوهای خارجی، باغبانی، آهنگری، نجاری و ابداعات علمی و صنعتی از سرگرمی های ایشان بود.

به همسروفرزندان خود عشق می ورزیدند و به آنها احترام می گذاردند.

? با وجود مشغله بسیار، همواره می کوشیدند از هر فرصتی برای تبادل نظر و همنشینی با آنها استفاده نمایند.

هرشب دو ساعت را به آموزش مطالب گوناگون و پاسخ گویی به سوالات درسی فرزندانشان و همچنین ساعتی را به آموزش فرزندان همسایگان اختصاص می دادند.

پاسخ جالب دکتر حسابی

?یکی از دانشجویان دکتر حسابی به ایشان گفت :

شما سه ترم است که مرا از این درس می اندازید. من که نمی خواهم موشک هوا کنم . می خواهم در روستایمان معلم شوم .

دکتر جواب داد :

تو اگر نخواهی موشک هواکنی و فقط بخواهی معلم شوی قبول، ولی تو نمی توانی به من تضمین بدهی که یکی از شاگردان تو در روستا، نخواهد موشک هوا کند.